OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA III
OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA III
WIEŚ BIECHÓW do 1945 roku
Biechów leży na wys. 257 m n.p.m. 12 km na północny zachód od Nysy, na trasie Nysa – Radzikowice /Stephansdorf/ – Nowaki /Novag/ – Biechów – Jaszów /Seifersdorf/.
BIECHÓW DO 1945 r
Istnieją przypuszczenia, że istniały tu osady ludzkie w zamierzchłych czasach, na co wskazuje znaleziony tutaj fragment kamiennego pługu pochodzącego z wczesnej epoki kamiennej /ok. 3000 lat p.n.e./. Przy drodze z Biechowa do Nowak ok. 100 m za wsią, po prawej stronie istnieje zagajnik porastający wąwozy po erozyjne zwany pogańskie Doły /Heidegruben/ – możliwe, ze tu była pierwsza osada ludzka.
Po raz pierwszy nazwa Bechow pojawia się w dokumentach ok. 1300 roku w Liber fundationis, później wymieniana w wielu świadectwach związanych z darowiznami i innymi wydarzeniami. W 1473 roku dobra ziemskie Bechau i Guttwitz /Godkowice/ „przeszły” z prawa polskiego na prawo niemieckie. W świadectwach wymieniane są nazwiska : von Logau, Adelsbach i inne stare, uznane, zamożne rody szlacheckie na Śląsku.
W XVIII wieku dobra te należą do barona von Montbach, następnie od XIX wieku przechodzą na własność hrabiego von Matuschka, barona von Toppolczan i Spatgen, który pojął za żonę baronessę von Montbach. Matuschkowie pozostali właścicielami Biechowa do 1945 roku.
Do majątku Bechau należały :Schlaubental /Słupice/, Gross Karlshoh, Klodebach, Rottwitz, okresowo też Glasendorf /Szklary/ i in. W 1937 roku w sumie 1475 ha.
Od początku XX wieku pola biechowskie były w większości wydzierżawione. W krótkim czasie znacznego rozkwitu majątku po I wojnie wybudowano budynek dyrekcji majątku /częściowo zniszczony podczas II wojny/ oraz utworzono posadę dyrektora ogrodów. Do majątku pałacowego należało ogrodnicze gospodarstwo handlowe słynące z uprawy goździków, palmiarni i sadów owocowych. Pałac posiadał własne źródło energii elektrycznej; wieś została podłączona do państwowej sieci dopiero pod koniec I wojny.
ADMINISTRACJA /ORTSVERWALTUNG/
Biechów był siedzibą urzędu okręgu, który obejmował :Frankenfelde /Smolice/, Guttwitz /Gotkowice/, Moeckendorf /Korzękwice/, Nowag /Nowaki/, Reimen /Rzymiany/, Rottwitz /Radowice/, Schlaubental /Słupice/ i Schmelzdorf/ Śmiłowice/. Przewodniczącym gminy do 1945 roku był Max Alscher. W Nowakach mieścił się posterunek obejmującej ten okręg żandarmerii. Biechów i Słupice tworzyły Schiedsmannbezirk /okręg urzędowania „sędziego”-Schiedsmanna/ – urząd ten pełnili „Max Alscher i Franz Fabian z Biechowa.
MIESZKAŃCY :
W 1784 r – 154, 1880 – 306, 1910 – 201, 1939 -419 + 89 Haushalte. Najstarszą rodziną w Biechowie byli Winklerowie.
Głównym źródłem utrzymania rodzin było rolnictwo i ogrodnictwo. Produkty sprzedawano na nyskim rynku. We wsi znajdowała się gospoda z dużą salą taneczną i izbą do wynajęcia, wybudowana przez Hermana Bayera /obecnie dom p. Laska/ – do wojny prowadzona przez rodzinę Klose ze Smolic . W domu mieszkalnym naprzeciwko, prowadzono agencję pocztową / Herman Bayer/. Budynki gospody i agencji pocztowej zostały zniszczone podczas działań wojennych w 1945 roku. W Biechowie funkcjonowały dwie kuźnie : u Franza Winklera i Theodora Glatzela /po wojnie p. Kościelniak/. W zbudowanym w 1905 roku przez mistrza szewskiego Bernarda Schuberta dużym budynku mieszkalnym znajdował się jedyny w wiosce sklep przemysłowy /u p. Kołatów/. Nad dopływem rzeki Korzkiew /dalej Cielnica/ naprzeciwko Gotkowic działał młyn wodny – /czynny jeszcze po wojnie…/
W XVIII w Biechów otrzymał prawo prowadzenia własnej szkoły. W 1882 roku wybudowano nowy budynek szkolny z dwoma izbami lekcyjnymi i mieszkaniem dla nauczyciela. Do szkoły należał ogród o pow. 180 m kw. z 54 drzewami owocowymi. Oprócz dzieci z Biechowa uczęszczali tu także uczniowie ze Smolic i Gotkowic.
W 1895 r – 89 uczniów, w 1907 -68 katolików i 3 ewangelików, w 1925- 50 katolików i 3 ewangelików
W Nowakach zamieszkiwała wykwalifikowana akuszerka. Lekarza wzywano z Nysy lub Grodkowa. W razie nagłej potrzeby do pielęgnacji chorych wzywano siostry zakonne- od 1906 osiadłe w Radzikowicach.
Ewangelicy z Biechowa należeli do parafii w Nysie, a katolicy do Nowak. W okresie Kulturkampfu, po uzyskaniu pozwolenia państwowego można było odprawiać msze w kaplicy pałacowej. Nabożeństwa odprawiali kapłani z kościoła Św. Krzyża z Nysy. Organistą prowadzącym też chór był nauczyciel Paul Reiman.
W 1935 roku Naczelne Dowództwo Wermachtu zleciło Ministerstwu Poczty III Rzeszy budowę linii telekomunikacyjnych na cele wojskowe . Jedną z linii była Magistrala Legnica – Koźle o numerze Fk 221 . Na linii budowano stacje wzmacniakowe /11/ – także w Biechowie. By utajnić przeznaczenie, budowano obiekt o charakterze cywilnym, z wysokim murem i dużym ogrodem. Stacja wzmacniakowa mieściła się w podziemnym schronie obok budynku, wyposażona była we własną studnię głębinową , system filtrów powietrza, agregaty prądotwórcze i stalowe drzwi odcinające dostęp do środka. Jest pewne, ze Adolf Hitler i jego marszałkowie łączyli się potężnym kablem z frontem wschodnim.
ŻYCIE TOWARZYSKIE – w okresie I wojny hrabina von Matuschke założyła w Biechowie lokalne koło Czerwonego Krzyża, organizowano tzw. Frauenkaffees –„babskie podwieczorki” na których sprzedawano własne wypieki i kawę – pieniądze przeznaczano na CK. W gospodzie odbywały się wieczorki taneczne i bale maskowe.
Szczególną rozrywką był tzw. Kirmes – w niedzielę po Wszystkich Świętych przyjeżdżała karuzela i 2-3 stragany jarmarczne, a także wieczory przed nocą Świętojańską gdy do wsi zjeżdżały tabory cygańskie pełne takich atrakcji jak tresowane niedźwiedzie i inne zwierzęta, czy teatrzyk marionetek. W sobotę wielkanocną ministranci chodzili po domach składali życzenia i zbierali podarki : jajka, słodycze, pieniądze…
W czasie wojny życie przebiegało dość spokojnie. Do Biechowa docierała codziennie poczta i gazety /Schlesische Landespost i Neisser Zeitung/ w których były informacje z frontu, materiały propagandowe i listy Volkschadlingen – osób występujących przeciwko Rzeszy. Drobne przestępstwa np. słuchanie obcych rozgłośni radiowych lub nielegalny ubój karano ostro – karami wieloletniego więzienia i pozbawienia praw publicznych. Kto otrzymał wezwanie przed Sąd Ludowy do Berlina zwykle otrzymywał karę śmierci.
Na początku 1945 r Biechów liczył niespełna 100 mieszkańców. Wskutek powszechnej mobilizacji we wsi pozostali starsi mężczyźni / pow. 60 lat/, młodzieńcy do 16 roku życia, kalecy oraz nieliczni sprawni cywile niezbędni dla potrzeb gospodarki na cele militarne. Gospodarowały głównie kobiety przy pomocy jeńców wojennych i pracowników z Europy Wschodniej /przymusowych/ Dziewczęta pracowały na potrzeby wojny w przemyśle zbrojeniowym a chłopcy w ramach Hitlerjugend budowali umocnienia i zapory / w okolicach Kluczborka/.
W pałacu, w którym zamieszkiwało 12 osób umieszczono firmę ubezpieczeniową z Berlina.
Zdarzały się incydenty wojenne w rejonie Radzikowic /Frankenfelde/ gdzie była stacja nadawcza Luft waffe i lotnisko.
Pierwsze pociski artyleryjskie spadły w okolice Biechowa 8 lutego o godz. 7:00 wraz z przybyciem niemieckiej 20 Dywizji Pancernej, która umocniła się na wzgórzach na północ od wsi. Linia frontu zatrzymała się około 15 lutego w okolicach Starego Grodkowa . „Operacja polska” tj. ofensywa rozpoczęła się 15 marca 1945 r, po jej zakończeniu -24 marca front ustalił się do 9 maja wzdłuż rubieży : Biechów- Radzikowice- Miedniki- Biała Nyska- Głuchołazy. Przez ziemię nyską przetoczyły się tysiące uciekinierów z Górnego Śląska wiozących dobytek na wozach zaprzężonych w konie, krowy lub woły. Zgodnie z rozkazem ewakuacji ludności cywilnej z 24 stycznia część mieszkańców, w tym hrabina Matuschke z córkami, kobiety i dzieci wywieziono transportem kolejowym przez Czechy do Bawarii. Po 24 marca mieszkańcy wsi zgromadzeni na fortach w Nysie od lutego, wracali do swoich domów. Wcześniej tylko niektórym udało się dojeżdżać by nakarmić zwierzęta gospodarskie.
Do 9 maja Nysa i okolice pozostawały pod wyłącznym panowaniem komendantury radzieckiej. Armia Czerwona zajmująca Biechów po 24 marca wykorzystywała bunkier stacji wzmacniakowej do ukrycia przed rabunkiem część wyposażenia pałacu, nie zdając sobie sprawy z wagi tego miejsca. 10 maja w Nysie powstało Starostwo Powiatowe a potem Powiatowy Komitet Osiedleńczy i Przesiedleńczy /10 lipca/. Po zakończeniu wojny nasiliły się powroty, sprzyjała im nieszczelność granicy z Czechosłowacją gdzie schroniło się wielu mieszkańców okolic Nysy. 16 maja mieszkańcy wsi znów musieli uciekać przed zbliżającymi się z frontu żołnierzami radzieckimi
Zgodnie z postanowieniem konferencji poczdamskiej z 2 sierpnia 1945 r miały być dokonane wysiedlenia ludności niemieckiej. 16 sierpnia w błyskawicznej akcji zostali wypędzeni wszyscy niemieccy mieszkańcy wsi. W jednej kolumnie z mieszkańcami Smolic, Gotkowic, Nowak, Radzikowic zostali zapędzeni do Nysy. Tam na terenie twierdzy pomiędzy wałami spędzili 12 dni pod gołym niebem w pobliżu baraków z chorymi na tyfus. Załadowani do wagonów bydlęcych Biechowianie odjechali pociągiem na Konihswusterhausen, potem Luben i w początkach grudnia Tetrow w Meklemburgii gdzie zakwaterowano ich w lesie, w barakach. Wielu nie przeżyło tej podróży.
BIECHÓW PO WYZWOLENIU
Pierwsi Polacy pojawili się w Biechowie w czerwcu 1945 roku, byli to zatrudnieni w okolicy robotnicy przymusowi i administracja.
Pola i inne użytki zostały zdewastowane budową okopów i rowów przeciwczołgowych /ślady zachowane w lesie do dziś/. Większość terenów należało oczyścić z min i niewypałów. W czerwcu Rosjanie wywieźli cenne rzeczy z pałacu biechowskiego. Wycofujące się oddziały rekwirowały meble, zwierzęta, rowery, wozy, urządzenia mechaniczne, części maszyn… Z wodociągu pałacowego wyszabrowano silnik pompy w asyście milicjantów.
Większość domostw miała ślady po pociskach. Na Biechów spadły tez przypadkowe bomby niszcząc budynek gospody i poczty. Na wieży kościoła zginął snajper niemiecki i mimo, ze front przeszedł obok /od płd./wieś była zniszczona. Pozostały jeszcze trzy niemieckie rodziny.
Sołtysem wsi został pan Jan Smyksy
Korzystając z pomocy UNRA rozpoczęto gospodarowanie w siedmiu gospodarstwach indywidualnych /Smyksy, Kołat, Walaszek, Wikar, Kościelniak, Warzkiewicz, Nosal/ . Zaczęła funkcjonować Szkoła Podstawowa /dyrektor Łęcki/, sklep wiejski u p. Kołata, gajówka /Jan Stępkowski/ i Państwowe Gospodarstwo Rolne należące do klucza w Nysie.
TU ZACZYNA SIĘ NOWA HISTORIA WSI BIECHÓW